กรณีการเสียชีวิตของคุณบุ้ง เนติพร เสน่ห์สังคม สะท้อนให้เห็นว่าคดีความทางการเมืองยังคงเป็นปัญหาตกค้างสำคัญมาจากยุครัฐบาลเผด็จการและรัฐบาลสืบทอดอำนาจ โดยเฉพาะคดีที่เกี่ยวกับประมวลกฎหมายอาญามาตรา 112 และสิทธิในการได้รับการประกันตัวจากข้อหานี้ ซึ่งเป็นหนึ่งในประเด็นหลักที่คุณเนติพรเรียกร้องผ่านการอดอาหารประท้วง แม้หลายคนอาจจะไม่เห็นด้วยกับวิธีการนี้

.

เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นนี้ ควรนำไปสู่การทบทวนว่าจะแก้ไขปัญหาคดีความทางการเมืองอย่างไรให้เป็นผลดีกับทุกฝ่าย โดยเฉพาะในระหว่างที่ยังไม่มีการตรา พ.ร.บ.นิรโทษกรรม ซึ่งก็ยังคงมีข้อถกเถียงอยู่ว่าจะรวมผู้ต้องหาในคดีมาตรา 112 เข้าไปด้วยหรือไม่

.

เราไม่อาจปฏิเสธข้อเท็จจริงได้ว่าในปัจจุบันเองแม้จะมีการเปลี่ยนรัฐบาลแล้ว สถานการณ์การดำเนินคดีทางการเมืองกลับยังเกิดขึ้นอย่างต่อเนื่อง เรายังมีผู้ต้องขังคดีการเมืองถูกขังอยู่ในเรือนจำ ทั้งที่คดีสิ้นสุดแล้วและอยู่ระหว่างต่อสู้คดีอีกกว่า 30 คน ซึ่งจำนวนมากในนั้นเกี่ยวข้องกับมาตรา 112 โดยตรง

.

ระหว่างที่คณะกรรมาธิการศึกษาพิจารณา พ.ร.บ.นิรโทษกรรมยังไม่ได้ข้อสรุปในเรื่องนี้ ชัยธวัช ตุลาธน หัวหน้าพรรคก้าวไกล ในฐานะกรรมาธิการคนหนึ่ง เห็นว่ามีสิ่งที่รัฐบาลสามารถทำได้ผ่านมาตรการทางนโยบายตั้งแต่วันนี้ โดยไม่ต้องรอกฎหมายนิรโทษกรรมออกมา แล้วปล่อยผ่านให้สถานการณ์คลี่คลายไปในทางที่มีแต่จะสร้างความคับข้องใจเช่นนี้

.

ที่ผ่านมา คดีที่เกี่ยวข้องกับมาตรา 112 ถูกชงมาตั้งแต่ชั้นตำรวจเป็นธงเดียวกันทั้งหมดว่าต้องฝากขังและต้องคัดค้านการให้ประกันตัวเท่านั้น ทั้งที่สามารถให้การประกันตัวตั้งแต่ชั้นตำรวจได้

.

หากรัฐบาลต้องการลดความตึงเครียดของสถานการณ์ รัฐบาลสามารถออกนโยบายที่ชัดเจนไปที่ชั้นตำรวจได้ ว่าการปฏิบัติต่อประชาชนที่แสดงออกทางการเมืองจะต้องยึดหลักสิทธิเสรีภาพ ไม่ใช้อำนาจนอกกฎหมาย ไม่ตีความกฎหมายในทางที่จะนำไปสู่ความตึงเครียดหรือทำให้เกิดคดีความเพิ่มขึ้น รวมถึงไม่นำเหตุการณ์ในอดีตมาตั้งข้อหากับประชาชนเพิ่มเติมอีก

.

เช่นเดียวกับในชั้นอัยการ รัฐบาลสามารถส่งความเห็นไปยังองค์กรอัยการได้ ว่าคดีความที่เกี่ยวข้องกับการแสดงความคิดเห็นทางการเมืองควรจะมีการกลั่นกรอง พิจารณาเป็นกรณีไป ว่าคดีใดควรหรือไม่ควรที่จะสั่งฟ้องขึ้นไปสู่ชั้นศาล ซึ่งมาตรา 21 ของ พ.ร.บ.องค์กรอัยการและพนักงานอัยการได้เปิดช่องไว้อยู่แล้ว ให้อัยการสามารถใช้อำนาจสั่งไม่ฟ้องคดีที่เห็นว่าไม่เป็นประโยชน์แก่สาธารณชนได้

.

หรือกระทั่งในชั้นตุลาการเอง รัฐบาลสามารถมีการหารือกันโดยไม่ใช่การแทรกแซงได้ ว่าแนวทางที่ดีที่สุดในการดำเนินคดีที่มีความละเอียดอ่อนเหล่านี้จะทำอย่างไร เพื่อเป้าหมายในการลดความตึงเครียดของสถานการณ์ทางการเมืองลง

.

ระหว่างที่เรากำลังรอกฎหมายนิรโทษกรรมให้มีแนวทางที่ชัดเจนออกมา สิ่งเหล่านี้คือนโยบายทางการเมืองที่รัฐบาลสามารถผลักดันได้ในทันที หากเจตจำนงของรัฐบาลคือการคลี่คลายสถานการณ์ทางการเมืองและสร้างความปรองดองให้เกิดขึ้น นี่คือแนวทางที่อยู่ในอำนาจของรัฐบาลโดยตรง และสามารถทำได้ตั้งแต่วันนี้